راندمان بالای کودهای شیمیایی با کمک آمینوکلاتها
کودهای معمول و ساده اغلب نمکهای ،کلریدی سولفاتی و نیتراتی هستند که در خاک به صورت یون درآمده و در معرض انواع واکنشهای رسوب شدن و یا شستشو قرار می گیرند. این مورد برای اتمهای فلزی نیز صادق بوده و اغلب بعد از کاربرد به صورت یون که یک یا چند الکترون خود را از دست دادهاند درآمده که این باعث ایجاد بار مثبت کلی در فلز میگردد این ویژگیها باعث کاهش راندمان کاربرد این نوع ،کودها به سبب تشکیل رسوب با دیگر اجزای ،خاک شستشو و خارج شدن از دسترس ریشه و هدر رفت به صورت گاز میگردند لذا اغلب آنها به خوبی نمیتوانند نیازهای تغذیه ای محصولات را برآورده کنند.
نکته اینجاست که آیا با مصرف مقادیر بیشتر فرمهای معدنی عناصر میتوان کمبود آنها را جبران نمود این موضوع ممکن است به چندین شکل منتفی باشد نخست اینکه هیچ محدودیتی برای رسوب این عناصر در داخل خاک و حتی گیاه وجود ندارد. و از طرف دیگر مقادیر زیاد آنها بر جذب و انتقال دیگر عناصر در خاک و گیاه میتواند اثرات سوئی داشته باشد. بعلاوه کاربرد زیاد کودهای ساده شیمیای منجر به افزایش غلظت نمک در خاک شده و به شوری خاک که خود یکی از مهمترین معضلات اقلیم و خاکهای زراعی ماست میافزاید.
از طرف دیگر مشکلات مربوط به رسوب ،عناصر شستشو و هدر رفت آنها در کاربرد کودهای آمینوکلاتی بسیار کمتر میباشد این خود منجر به افزایش راندمان مصرف این نوع کودها می گردد. آمینوکلاتها با بارهای منفی خود به طور محکمی به یونهای فلزی باند شده و آنها را محکـم نـگـه می دارند. در حقیقت یک کلات فلزی است که به یک آنیون با بیش از یک مکان اتصال دارد. در بسیاری موارد پایه و اساس این کودها، اسیدهای آمینه و گاهاً همراه با اسیدهای آلی است. جذب و انتقال عناصر غذایی موجود در آنها (ماکرو و میکرو) به صورت باند شده با اسید آمینه صورت میگیرد
که کارآیی و راندمان بیشتری نسبت به مصرف جداگانه یک عنصر خاص دارد این ویژگی از دهه ها قبل شناخته شده بود و بطور وسیعی در تولید کلاتهای متعدد صنعتی حاوی عناصر ریزمغذی برای بهبود جذب گیاهان در شرایط حاد بکار گرفته شده است.
بطور کلی آمینوکلاتها به عنوان کودهای مدرن و یا کودهای نیمه هوشمند در کشاورزی مطرح می باشند یعنی کودهایی با بنیان آمینی یا اسید آمینه ای که میتوانند در بهبود کارایی کودها بسیار موثر باشند. کودهای معمول کشاورزی اغلب کودهای ساده ای هستند که به تدریج جای خود را در کشاورزی به کودهایی با کارآیی بالاتر و موثرتر مانند آمینوکلاتها میدهند و این یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.
این از نظر بازدهی و همچنین مشکلات زیاد و متعدد زیست محیطی مرتبط با کودهای معمول اهمیت زیادی دارد در حالی که مصرف آمینو کلاتها در سطح جهانی رو به افزایش است و هر روز بازار ،کود شکل جدیدی از این کودها را عرضه می،دارد ولی به علت جدید بودن این کودها اطلاعات کافی در مورد آنها و چگونگی و میزان پاسخ رشد و نمو گیاهان مختلف به کاربرد آنها وجود ندارد. لذا نیاز است که با تحقیقات مناسب پاسخ کمی و کیفی گیاهان به این کودها مورد بررسی قرار گیرد. یافته های علمی در مورد گیاهان ،ذرت گوجه فرنگی ،سیب سیب زمینی و گندم نشان میدهد که این بهبود جذب عناصر غذایی در کاربرد کلاتهای آمینو اسید به خوبی بارز است و استفاده از این کلاتها باعث بهبود معنیدار عملکرد محصولات میشود.
رفع کمبود عناصر
امروزه کمبود عناصر ریز مغذی در بسیاری مناطق جهان رخ میدهد و در بین عناصر ریزمغذی وضعیت تغذیه ای آهن نسبت به دیگر عناصر حادتر میباشد. در بسیاری درختان میوه کمبود و کلروزه آهن باعث کاهش تعداد میوه در درخت و همچنین کاهش اندازه میوه و در نتیجه عملکرد میگردد. همچنین این عارضه باعث کاهش شدید درصد میوههای بازار پسند می شود. در میوه ها مثلاً هلوهای رنگ قرمز در کمبود آهن ممکن است رنگ قرمز به خوبی در روی پوست میوه توسعه نیابد که ممکن است تا حدودی این به تأخیر در رسیدن میوه مربوط باشد.
در میوه های هلو تحت کمبود آهن غلظت بالاتر آنیونهای آلی مخصوصاً ساکسینات و کوئینات و ترکیبات فنلی یافت میشود ولی نسبت قندها و ویتامین ث کاهش یافته و سبب کاهش کیفیت و تا حدودی ارزش غذایی این گونه میوه ها میگردد.
ویژگیها و دیگر اثرات آمینوکلاتها
به جرأت میتوان گفت که امروزه بدون کاربرد کود رسیدن به بهینه تولید کمی و کیفی بسیاری از محصولات ممکن نمیباشد کاربرد کودهای شیمیایی در حفظ و یا افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود کمی و کیفی محصولات ضروری است آهکی بودن خاکهای زراعی و pH بالای آب و خاک همراه با مقدار مواد آلی کم در بیشتر خاکهای زراعی کشور باعث میشوند عمده عناصر و کودهای بکار رفته در کاربرد خاکی در خاک رسوب کرده و به شکل نامحلول و غیر قابل استفاده برای گیاه درآیند که به نوبه باعث آلودگی و اختلال در محیطهای آبی و خاکی می گردند. با مشکلات عدیده ای که کشاورزی مدرن برای بشر بوجود آورده است امروزه توجه روز افزونی به کاهش مصرف کودها و مواد شیمیایی وجود دارد.
در این مورد مباحث مربوط به افزایش کارآیی جذب عناصر غذایی اهمیت فزاینده ای دارد. لذا الگوهای نوین کوددهی و تغذیه گیاهی مورد نیاز است آمینو کلاتها بهترین کاندید برای این رویکرد نوین میباشند.
یکی از مهمترین اثرات مفید آمینوکلاتها کمک به تحمل به تنش در گیاهان میباشد. آمینوکلاتهـا میتوانند باعث حاصلخیزی ،خاک افزایش تحمل و مقاومت به خشکی افزایش تحمل و مقاومت به بیماریها به سرما و افزایش مقاومت به غرقابی گردند این مواد همچنین باعث صرفه جویی در مصرف انرژی در گیاه میشوند چرا که نیتروژن موجود در این نوع کودها به شکل اسیدآمینه بوده که مستقیماً می تواند وارد ساختارهای آلی گردد و دیگر نیاز به هزینه انرژیتیکی احیای نیترات وجود ندارد.
کلاتهای آلی ریز مغذیها ممکن است بسته به هدف تولید ممکن است شامل کربناتها اکسیدها و یا نمکهای فلزی مانند سولفاتها کلریدها و یا نیتراتها باشند. به هر حال سولفاتها ممکن است عمومی ترین اشکال نمکهای کاربردی برای تهیه کودهای آمینو کلاتی باشند. کلاتهای فولویک یا کلاتهای هیومیکی و همچنین اسیدآمینه ای در این زمینه مهمترینها هستند که معمولاً به طور کامل در آب محلول میباشند. فولویک اسید میتواند به عنوان عاملی کلات کننده طبیعی برای مدتی طولانی عناصر غذایی را در خود و در خاک به فرم قابل دسترس برای گیاه نگه دارد که از نظر اکولوژیکی بسیار بار ارزش میباشد.
