اهمیت آمینو کلاتها

آمینو کلاتها به عنوان نسل جدید کودهای شیمیایی جهت کاربرد در بخش کشاورزی توسعه یافته اند. این یک موضوع نسبتاً جدید در علم تغذیه گیاهی است گرچه نقش نیتروژن، اسیدهای آمینه و پروتئینهای مختلف در فیزیولوژی و متابولیسم گیاهان امری واضح و روشن شده میباشد. آمینو کلاتها یکی از دستاوردهای جدید صنعتی در رابطه با تغذیه گیاهی میباشد و از این نظر افق جدیدی پیش روی علم تغذیه گیاهی و سیستمهای کشاورزی میباشد تولید و کاربرد آمینوکلاتها نسبت به کاربرد کلاتهای صنعتی عناصر غذایی و همچنین نسبت به کاربرد شکل ساده کودهای شیمیایی به شکل بهتری با مفاهیم تولید پایدار هماهنگی دارد.

کاربرد کودهای شیمیایی جهت حفظ و یا افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود کمی و کیفی محصولات ضروری است با مشکلات عدیده ای که کشاورزی مدرن برای بشر بوجود آورده است امروزه توجه روز افزونی به کاهش مصرف کودها و مواد شیمیایی وجود دارد. در این زمینه جهت حفظ کمیت و کیفیت تولید مباحث مربوط به افزایش کارایی جذب عناصر غذایی اهمیت فرایندهای دارد عواملی از قبیل قلیایی بودن خاکهای مناطق مختلف کشور pll بالای آب و خاک و مقدار کم مواد آلی خاک باعث میشوند عمده عناصر و کودهای بکار رفته در کاربرد خاکی در خاک رسوب کنند و به شکل نامحلول و غیر قابل استفاده برای گیاه گردند لذا الگوهای نوین کوددهی و مدیریت تغذیه ای گیاه بیش از پیش مورد نیاز است. در بسیاری از کشورها و مناطق جهان که به مسائل زیست محیطی اهمیت میدهند و قوانین سخت تری در این زمینه دارند ،تولید محصولات با کیفیت چالشی بزرگ برای تولید کنندگان میباشد تغذیه گیاهی بدون شک محور اصلی رسیدن به عملکرد و کیفیت بالا در بسیاری سیستمهای تولیدی است.

شكل -۵-۴ میزان جذب آهن در بدن انسان برای منابع مختلف آهن

 از نظر تغذیه ای ترکیبی از عناصر ماکرو و میکرو در این امر دخیل هستند. عناصر ریزمغذی گرچه از نظر وزن و مقدار به میزان بسیار کمی مورد نیاز هستند اما وجود و قابلیت دسترسی آنها به اهمیت دیگر عناصر در تعین عملکرد و کیفیت می.باشد. لذا تأمین به موقع و دقیق هر دو عناصر ماکرو و میکرو برای اپتیمم کمیت و کیفیت محصول از طریق کوددهی ضروری است گرچه نوع و روش کوددهی ممکن است متفاوت باشد.

در بسیاری حالات وقتی گیاهی علائم کمبود را نشان میدهد آن ممکن است در عمل برای جبران کمی دیر شده باشد و هر دو عملکرد و کیفیت میزانی از خسارت دائمی را دریافت کرده باشند آمینو کلاتها میتوانند نقش مهمی در برنامه مدیریت تغذیه ای باغات و مزارع داشته باشند و با کاربرد منظم و مناسب آنها جایی برای وقوع کمبودهای عناصر غذایی و کاهش کمیت و کیفیت محصولات وجود نخواهد داشت.  

 نخستین گام در کسب حداکثر عملکرد و ،کیفیت تبیین رویکرد تغذیه ای است که با توجه به سابقه وقوع ،کمبودها عناصر غذایی مخصوصاً ریز مغذیها را قبل از وقوع ،کمبود در حین رشد و نمو طبیعی گیاه بطور منظم و تدریجی چندین بار با روشی موثر در اختیار گیاه قرار داد در قدم بعدی نوع کود موضوع مهمی است و استفاده از نوع کودی که با این رویکرد تطابق و همخوانی داشته باشد اهمیت دارد . چرا که کودهای قدیمی شکل اکسیدی و سولفاتی کارآیی مناسبی در رفع کمبودها نداشته و گاهاً در استفاده های مکرر ممکن است برای گیاه سمی ،باشند بعلاوه شرایط فیزیکوشیمیایی خاک را به هم می زنند لذا رویکردهای مدرن به تغذیه گیاهی ضروری است جایی که این مشکلات به نحو بهتر و مناسبتری تیمار میگردند.

امروزه تغذیه گیاهی پیشرفته کودهای متنوعی را برای محصولات مختلف جهت کاربرد خاکی و یا برای تغذیه برگی ارائه نموده است کلاتهای اسید آمینهای یا آمینو کلاتها نمونه بارز این کودهاست که بسیار مناسب استفاده در محصولات مختلف جهت ممانعت یا تصحیح کمبود عناصر ریزمغذی است . در بسیاری از کشورها و مناطق جهان که به مسائل زیست محیطی اهمیت میدهند و قوانین سخت تری در این زمینه دارند ،تولید محصولات با کیفیت چالشی بزرگ برای تولید کنندگان میباشد.

تغذیه گیاهی بدون شک محور اصلی رسیدن به عملکرد و کیفیت بالا در بسیاری سیستمهای تولیدی است.  کلاتهای اسید آمینهای مدرن ابتدا در کشور ایالات متحد آمریکا بوسیله شیمیدانها به منظور بهبود تأمین عناصر غذایی در انسان و سپس دامها و در نهایت برای گیاهان توسعه یافتند. به این ترتیب اسیدهای آمینه مانند گلیسین به عناصر غذایی باند شده و بصورت محلول پاشی برای برگها که بیشترین نیاز را به عناصر غذایی دارند بکار میروند این اسیدهای آمینه و آمینوکلاتها هیچگونه اثرات سمی برای گیاه و محیط زیست ندارند و در حقیقت انطباق بیشتری بر اساس نیازها و فیزیولوژی برای گیاه دارد.

در حرکت و انتقال سراسری در گیاه کلاتهای آمینواسیدی درون گیاه سالم باقی میماننـد تـا بـه درون سلول ،بروند در آنجا تجزیه شده و در درون سلول مورد هر دو جزء فلزی و اسیدآمینهای آن مورد استفاده قرار میگیرند در اینجا برخلاف دیگر عوامل کلات ،کننده جزء اضافی کلات لیگاند اسید آمینه ای نیز یک منبع مهم تغذیه ای از نظر نیتروژن بوده و مولکول کامل کلات و عنصر کلات عنصر تا جایگاه مورد نیاز به راحتی درون گیاه منتقل میشوند تحرک بالای کلاتهای اسیدآمینه ای و بالای آنها بعلاوه کاربرد به صورت محلولپاشی و تغذیه برگی باعث میشود که با مقادیر کمی از این نوع ،کودها نتیجه و هدف مورد نظر حاصل گردد لذا این نوع کودها همراه با کاربرد ،برگی باعث عدم تعادلهای عنصری یا شوری خاک نیز نمیشوند و این یک فاکتور مهم و کلیدی در تولید پایدار و برنامه حاصلخیزی بلندمدت خاک میباشد. 

دسترسی تغذیه گیاهی مدرن امروزه کلاتهای اسید آمینه ای از عناصر غذایی ریز مغذی مانند آهن، منگنز روی، مس و همچنین کلسیم و منیزیم را ارائه میدهد که اغلب در فرمولاسیونهایی به صورت مایع و یا گاهی به شکل جامد میباشند و مناسب انواع کاربردها مخصوصاً کاربرد خاکی و محلول پاشی است. این کلاتهای اسیدآمینهای اغلب به صورت تجاری با دیگر عناصر میکرو و ماکرو غنی شده تا به عنوان یک کود نسبتاً کامل کارآیی بیشتری داشته باشند. 

 در بسیاری موارد اساس این کودها اسیدهای آمینه و گاهاً همراه با اسیدهای آلی است. جذب و انتقال عناصر غذایی موجود در آنها ماکرو) و (میکرو به صورت باند شده با اسیدآمینه صورت میگیرد که کارآیی و راندمان بیشتری نسبت به مصرف جداگانه یک عنصر خاص دارد این ویژگی از دهه ها قبل شناخته شده بود و بطور وسیعی در تولید کلاتهای متعدد صنعتی حاوی عناصر ریزمغذی برای بهبود جذب در گیاهان و در شرایط حاد بکار گرفته شده است.

 در انسان و همچنین جانوران نشان داده شده است که میزان جذب مخاطی آهن از منابع مختلف در کاربرد کلات اسید آمینهای آهن بسیار بیشتر حدود ۵-۷ برابر از اشکال دیگر آهن کاربردی مانند کربنات ،آهن سولفات آهن و یا اکسید آهن میباشد در مطالعات کلینیکی مهمترین شکل مورد کاربرد گلیسینات ،است که مطالعات زیادی نیز روی آن انجام شده است. جذب آهن از این شکل کلات بستگی به تقویت کننده ها و ممانعت کنندههای جذب آهن دارد. این وابستگی در سولفات آهن خیلی بیشتر است در بدن انسان و جانوران و حتی گیاهان جذب آهن تحت تأثیر ذخایر آهن نیز قرار دارد. در غنی سازی ،شیر آرد گندم و آرد ذرت و محصولات دیگر با کلات فروز بیس گلیسینات، جذب آهن به مراتب بهتر و بیشتر از زمانی است که کاربرد مستقیم سولفات آهن به صورت مکملهای غذایی است.

مطالعات و آزمایشهای مختلف بیان کننده موثر بودن فروز بیس گلیسینات در درمان آنمیا یا کمخونی در اثر کمبود آهن میباشد مصرف ،گندم نوشیدنیها شیر و دیگر لبنیات غنی شده با این کلات اسید آمینه ای باعث بهبود وضعیت تغذیه ای آهن در بدن میگردد مهمترین محدودیت برای استفاده وسیع در برنامههای غنی سازی محصولات غذایی در سطح یک جامعه هزینه آن و همچنین امکان تغییر ارگانولیپتیکی طعم و مزه برخی مواد غذایی در اثر افزودن آن میباشد.  

تحقیقات و مطالعات کافی جهت تعین دسترسی زیستی فروز بیس گلیسینات در مواد غذایی مختلف، ضروری است. کلاتهای دیگر اسیدهای آمینه نیز بایستی از جنبه های مختلف ارزیابی شوند نیاز است که موثر بودن این مواد را از نظر در دسترس بودن ،زیستی در مقایسه با دیگر فرمهای آهن مانند سولفات آهن مورد بررسی قرار گیرد تا سطوح مناسب غنی سازی بوسیله آن مشخص گردد.