بسته
(0) سبد خرید
شما هیچ موردی در سبد خرید خود ندارید
    فیلترها
    اولویت ها
    جستجو

    کرم خراط

    کرم خراط

     

    تنوع اقليمي حاكم بر كشور ما باعث شده، كشت انواع درختان ميوه اعم از سردسيري، نيمه گرمسيري و گرمسيري در آن امكان پذير باشد. به عقيده اكثر محققين وجود اين تنوع به همراه نور كافي، باعث شده تا ايران از مزيت نسبي در اين خصوص برخوردار باشد. در همين رابطه كشور ما در حال حاضر در بسياري از محصولات باغي داراي رتبه جهاني است. براي مثال اولين توليد كننده پسته، اولين توليد كننده انار، دومين توليد كننده خرما، دومين توليد كننده گيلاس، چهارمين توليد كننده بادام، چهارمين توليد كننده گردو، ششمين توليد كننده سيب محسوب مي شود. همچنين در خصوص محصولاتي چون مركبات، انگور، محصولات باغي نيز جز توليد كنندگان اصلي قرار ميگيرد.

    همانطور كه ملاحظه مي شود، كشور ما از توليدكنندگان اصلي گردو و برخي درختان دانه دار از جمله سيب، در دنيا مي باشد. عوامل زنده و غير زنده قسمتهاي مختلف اين درختان را تهديد كرده و خسارت مي زند. در ميان عوامل زنده خسارتزا، آفات از اهميت ويژهاي برخوردارند. تغييرات جمعيت و در نتيجه ميزان خسارت برخي آفات وابستگي زيادي به مديريت باغ"كليه مسايل داشت" دارند. از آن جمله مي توان به آفات پوستخوار و چوبخواراشاره كرد. يكي از مهمترين گونه هاي خسارت زا در اين ميان، كرم خراط است. موطن اصلي اين آفت اروپا بوده و اولين بار 1328 از ايران گزارش شده است. دامنه ميزبانان اين آفت درختان مثمر و غير مثمر زيادي را در بر ميگيرد. از اين ميان مهمترين ميزبانان آن در ميان درختان مثمر گردو و سيب، ميباشند. بر اساس آخرين آمار)مذاكره شخصي با دفتر امور ميوه هاي سردسيري معاونت باغباني(، سطح زير كشت سيب در كشور بيش از 230000 هكتار بوده كه از آن ميان بيش از 190000 هكتار آن بارده مي باشد. سطح زير كشت گردو حدود 200000 هكتار است. بيش از 165000هكتار از اين سطح، بارده مي باشد. همين منبع، ميزان توليد سيب كشور را در سال1394 ، نزديك به 5/3 ميليون تن، و ميزان توليد گردو را بيش از 260000 تن برآورد كرده است.

    اين آفت با تغذيه از قسمتهاي مختلف تاج درخت به آن خسارت وارد مي كند. لاروهاي نورسته سرشاخه هاي غيرخشبي را مورد حمله قرار داده و با گذشت زمان، لارو جابجا شده و شاخه هاي قطورتر و تنه را تحت تاثير قرار مي دهد. در حالت طغياني در درختاني مانند گردو، ميوه را نيز مورد تغذيه قرار ميدهد.

     

    مشخصات:

     شب پره ماده كرم خراط 35 ميليمتر و نرها 25 ميليمتر طول دارند. عرض بال هاي باز در شب پره ماده و نر به ترتيب 60 الي 70 و 40الي 50 ميليمتر است. شاخك ماده ها نخي و شاخك نرها در نيمه اول پروش و در نيمه دوم نخي است. بال هاي جلوئي سفيد و داراي لكه هاي متعدد تيره فلزي(متالیک) است. بالهاي عقبي سفيد و داراي لكه هاي تيره كمرنگ ميباشد. قفسه سينه سفيد بوده و داراي 6 لكه تيره در سطح پشتي است. تخمها بيضوي بوده و در ابتدا سفيد وبا رشد جنين درون آنها به تدريج تغيير رنگ داده و به رنگ خاكستري تا سياه در ميآيند.. لاروها زرد بوده و بر روي هر بند تعدادي نقاط سياه ديده ميشود.طول لارو سن آخر تا 6 سانتيمتر نيز ميرسد. شفيره ها قهوه اي روشن و به طول 28 الي 35 ميليمتر مي رسند حشره ماده پس از ظهور هيچگونه تغذيه اي ندارد. هر حشره ماده حدود 400 الي 800 تخم ميگذارد. تختم ها به صورت پراكنده، در دسته هاي كوچك يا بزرگ و به وسيله تخمريز مشخص آفت بر روي ميزبان گذاشته مي شوند.

     

    دامنه ميزباني و پراكنش :

     اين حشره به گونه هاي زيادي از درختان مثمر (سيب، گردوگلابي و به) و غير مثمر (افرا، بيدمشك، بيد، نارون و بلوط) حمله ميكند. از ميان ديگر درختان ميوه، خسارت آفت روي گيلاس و فندق نيز به صورت موردي گزارش شده است. در دنيا حدود 150 گونه ميزبان براي اين آفت ذكر شده است . از نظر پراكندگي، آفت تا كنون از استانهاي مختلف كشور گزارش شده است. از آن ميان خسارت آفت در استانهاي كرمان، يزد، خراسان جنوبي، خراسان رضوي، سمنان، تهران، البرز، قزوين، آذربايجان شرقي، مركزي، قم، چهار محال و بختياري و اصفهان شديد و در استانهاي فارس، آذربايجان غربي، لرستان، كردستان، كرمانشاه، همدان، گيلان"منطقه ديلمان"، خراسان شمالي، اردبيل، ايالم، مازندران"مناطق كوهستاني"، و گلستان، خسارت آفت از شدت كمتري برخوردار است. آنچه مسلم است تغييرات اقليمي بوجود آمده، ميتواند تغييراتي را در شدت خسارت آفت در مناطق مختلف كشور ايجاد كند.

    علایم خسارت:

     خسارت كرم خراط عموما متوجه قسمت هاي مختلف تاج درخت شامل سر شاخه ها، شاخه هاي اصلي و تنه آن مي باشد. لاروهاي آفت اغلب از حدفاصل برگ و شاخه به داخل بافت غير خشبي نفوذ كرده و نسبت به تغذيه از بافت چوبي اقدام مي كنند .اين لاروها درطول دوران رشد خود معمولا از شاخه هاي جوان خارج و پس از طي مسافتي به درون شاخه هاي قطورتر، وارد مي شوند. همچنين ممكن است لاروبه طور مستقيم نيز به شاخه هاي قطور وارد شودلاروهاي در آخرين مرحله از زندگي و قبل از شفيرگي به شاخه هاي اصلي و تنه وارد شده وتا مرحله شفيرگي و خروج حشرات كامل در آنجا به سر مي برند. متاسفانه در ساليان گذشته، باتوجه به تغييرات اقليمي حادث شده و در نتيجه طغيان آفت، تغييراتي در رفتار آن پديدار شده است. از آن جمله ميتوان به بروز و افزايش حالت ميوه خواري در گردو خسارت آفت به نهال هاي ميزبان "گردو" در نهالستان و تداوم تغذيه از شاخه هاي جوان و نازك تا اتمام دوران لاروي و تبديل به شفيره، اشاره كرد . اين در حالي است كه با توجه به كوچك بودن سطح زير كشت در نهالستان مسايل داشت و رسيدگي بهتر را باعث مي شود.

    زيست شناسي:  

    كرم خراط بسته به شرايط (ارتفاع از سطح دريا و عرض جغرافيائي) در ايران هر سه سال دو نسل يا هر دو سال يك نسل دارد.  آفت زمستان را به صورت لاروهاي سنين مختلف در درون شاخه يا تنه درختان ميزبان مي گذراند. از اواسط بهار، لاروهایي كه رشدشان كامل شده، تبديل به شفيره شده و از حدود دو هفته بعد شب پره ها به تدريج ظاهر مي شوند. در شرايط كرج، ظهور شب پره ها از دهه سوم ارديبهشت شروع و تا شهريور ادامه دارد.

    شب پره ماده در شب اول يا دوم بعد از خروج جفتگيري، و بلافاصله تخمريزي ميكند. حشرات ماده كه موفق به جفت گيري نشده اند نيز تا بيش از صد تختم ميگذارند. اين تخمها به دليل عدم باروري، تفريخ نشده و در نتيجته لاروي از آنها خارج نمي شود. تخمريزي روي سرشتاخه ها، تنه، مدخل خروجي حشرات كامل از پوسته شفيرگي و ديگر مناطق، روي گياه ميزبان انجام مي شود. بيشترين تخمريزي روي سرشاخه و در جهت آفتابگير آن، صورت ميگيرد. به طور متوسط پس از 15-12 روز، لاروهاي سن يك از تخم خارج شده و از محل هاي مختلف بخصوص اتصال دمبرگ به شاخه هاي جوان وارد درخت مي شوند.

    انتخاب محل اتصال دمبرگ براي نفوذ به دليل وجود بافت ترد و غير خشبي آن قسمت از سويی و همچنين امكان استفاده از تكيه گاه جهت قرار دادن انتهاي بدن و كمك گرفتن براي نفوذ است. پس از طي دوره لاروي و اتمام تغذيه، لارو سن آخر خود را به دهانه كانال ورودي رسانده و با قرار دادن بخشي از بدن خود در بيرون از كانال، تبديل به شفيره مي شود. دوره شفيرگي 20 الي 40 روزبه طول مي انجامد. به طور كلي در مناطق معتدل، بخشي از جمعيت كه در اوايل فصل خروج در طبيعت پديدار مي شوند، پس از تفريخ تخم، كل تابستان و بخشي از پاييز را درون سرشاخه، شاخه هاي اصلي و يا تنه درختان ميزبان سپري كرده و به تغذيته از بافت ميزبان مي پردازند.

    تغذيه در روزهاي گرم زمستان نيز به صورت بطئي ادامه پيدا ميكند. با مساعدت هوا در بهار، تغذيه لاروها شدت مي يابد. اين الروها پس از اتمام تغذيه خود معمولا از اواخر تيرماه شفيره شده و از نيمه اول مرداد ماه به بعد، حشرات كامل منتج از آنها در طبيعت پديدار مي شوند. يعني يك نسل آفت حدود پانزده ماه به طول مي انجامد. الروهاي منتج از جفتگيري و تخمريزي اين شب پرهها، پس از نفوذ به درون بافت ميزبان، دو زمستان را سپري كرده و از اواخر ارديبهشت دو سال بعد، در طبيعت ظاهر مي شوند. بر اين اساس اين نسل حدود 21 ماه به طول ميانجامد. در مناطق سردسير و مرتفع، يك نسل آفت در دو سال سپري مي گردد.

    مديريت كنترل:

     آنچه مسلم است انجام كليه تمهیدات موثر روي مراحل مختلف زندگي آفت، منجر به كنترل آن خواهد شد. بر اين اساس از آنجا كه هر روش معمولا يك مرحله از زندگي آفت را تحت تاثير قرار ميدهد، انجام كامل و متوالي آنها ميتوانتد در نهايت به كنترل آفت بي انجامد. نكته مهمتر از آن، نگهداري درخت در شرايط داشت معقول و نرمال مي باشد. زيرا برخي درختان در آن زمان دوران بازسازي بافت و برگشت به حالت طبيعي "دوران نقاهت" خود را مي گذرانند و نياز به مراقبت بيشتري دارند. همچنین در اين ميان ممكن است بافتها به حدي صدمه ديده باشند" بخصوص تنه و شاخه هاي اصلي" كه امكان بازگشت براي گياه وجود نداشته باشد. بنابراين الزم است براي نتيجه گيري بهتر و كاهش احتمال بازگشت خسارت، نسبت به حذف و واكاري اين قبيل درختان، با نظر متخصصين باغباني اقدام گردد. انجام آبياري صحيح كه در بر گيرنده دور آبياري و ميزان آب مورد نياز مي باشد، از مهمترين نكات جهت كنترل اين آفت و ديگر آفات چوبخوار محسوب ميشود. ميزان آب مورد نياز با توجه به بافت خاك، سن گياه، خصوصيات شيميايي خاك و ديگر عوامل توسط متخصصين خاك و آب مشخص مي شود. الزم است استفاده توام از كودهاي حيواني و يا ديگر كودهاي آلي، به همراه كودهاي شيميايي مورد نظر و روش كاربرد آنها نيز با نظر متخصصين امر در زمان احداث باغ و پس از آن، به صورت چالكود و نوار كود انجام شود.

    موارد كنترلي اين آفت نيز همچون ديگر آفات، به دليل قدرت جابجايي حشرات كامل آنها، الزم است به صورت فراگير و كامل توسط همه باغداران انجام شود. بديهي است عدم انجام عمليات توسط برخي از باغداران، مي تواند با ايجاد آلودگي مجدد، كار ديگر باغداران را نيز مشكل ساخته و به دليل عدم نتيجه گيري موثر، دلسردي آنان را در پي داشته باشد. با توجه به طولاني بودن چرخه زندگي آفت، ضروري است به محض بروز آلودگي، كارهاي مورد نظر به ترتيب و به صورت فراگير و حداقل در دو سال پياپي، انجام شود. بديهي است با افزايش مدت زمان كنترل آفت، نتيجه بهتري به دست مي آيد. براي شروع عمليات كنترل آفت ، نياز به آگاهي از زمان ظهور حشرات كامل در طبيعت مي باشد. ساده ترين راه براي اينكار، استفاده از تله هاي فرمون جنسي براي پيش آگاهي است. روش ديگر استفاده از درجه حرارت موثر مي باشد. آستانه پايين دماي رشد و نمو يا صفر رشدي براي كرم خراط 12 درجه سانتيگراد محاسبه شده است. با اين روش ميتوان درصدهاي ظهور حشرات"شب پرهها" در طول زمان را نيز مشخص كرد.

    الف - كنترل زراعي :

     شامل حذف سرشاخه هاي آلوده به لاروهاي آفت مي باشد. اين كار در زماني كه ميزان خسارت كم است نتيجه ميدهد. لازم است اين كار با هدايت كارشناسان باغباني انجام گيرد. زيرا خروج از تعادل رشدي بين تاج درخت و ريشه آن، ميتواند با ايجاد شاخه هاي فراوان كه در طول فصل غير خشبي و سبز ميمانند، نفوذ لاروهاي آفت را تسهيل كرده و حتي نتيجه عكس عايد شود.

     همچنين با اينكار، شاخه هاي بارده نيز از بين رفته و بسته به ميزان هرس، درخت براي مدتي از حالت زايشي، خارج ميگردد. همچنين استفاده از مفتول هاي مسي و حركت آن به صورت عقب و جلو در دالان هاي لاروي فعال، به همراه كاربرد خمير مسموم يا پنبه آغشته به سم نيز از ديگر موارد تكميلي در اين زمينه است. با انجام اين كارها، بخشي از لاروهاي آفت حذف شده و به همان نسبت كاهش جمعيت در نسل بعد و در نتيجه كاهش خسارت را در پي خواهد داشت. براي تهيه خمير سمي مي توان از پودر مل" مورد استفاده در نقاشي ساختمان" به همراه سم ديازينون يا دورسبان استفاده كرد. بديهي است لازمه انجام اينكار، رعايت هرچه بيشتر اصول ايمني كاربرد سموم توسط باغداران محترم مي باشد. همچنين شايسته است در واكاري باغات يا احداث باغات جديد از ارقام متحمل استفاده شود. از ميان ارقام گردو موجود در باغ كلكسيون موسسه نهال و بذر رقم جمال"ژنوتيپ زد 63 ،"متحمل ترين رقم و رقم، دماوند"ژنوتيپ زد 30 "حساسترين رقم به كرم خراط بودهاند. همچنين در ميان ارقام سيب موجود در ايستگاه تحقيقاتي كمالشهر كرج، ‘spy Northern’ ،‘Jonathan ،‘ ‘Gold Prime ‘و ‘cooper spur Red ‘متحمل ترين ارقام بوده اند.

    ب – كنترل بيولوژيك:

     كرم خراط نيز در طول دوره زندگي طولاني خود مورد حمله دشمنان طبيعي مختلفي قرار ميگيرد. تخم هاي آفت مورد تغذيه مورچه ها قرار ميگيرند. لاروهاي سن پايين آفت توسط برخي شكارچي ها از جمله سن شكاريمورد تغذيه قرار مي گيرند. همچنين فعاليت پرندگان در تغذيه از لاروهاي سن بالاي آفت درون چوب درختان ميزبان نيز از اهميت زيادي برخوردار است. در خارج از كشور فعاليت برخي نماتدهاي انگل حشرات نيز از روي لاروهاي آفت گزارش شده اند.

    پ - كنترل فيزيكي:

    اين روش بر اساس رفتار حشرات كامل و جلب آنها به تله نوري استوار است. براي اين كار در مناطق آلوده باغ، تله را كار ميگذارند. در صورت نبود برق مي توان ازلامپ هاي قابل شارژ در آنها و يا تله هايي كه با استفاده از نور خورشيد شارژ مي شوند استفاده كرد . اينكار هنگام عصر و يك و نيم تا دو ساعت قبل از غروب آفتاب و در مجموع  به مدت سه تا چهار ساعت تله را روشن ميكنند و به اين ترتيب با حذف بخشي از حشرات نر، نسبت جنسي به هم خورده و 19 آلودگي كاهش مي يابد. در عمل بيش از 90 %پروانه هاي كرم خراط شكار شده،توسط تله هاي نوري، جنس نر مي باشند . حشرات به دام افتاده در تله با توجه به شكل خاص آن و وجود تيغه هاي موجود در آن، در اثر برخورد با تيغه ها، به درون قيف افتاده و در نهايت به درون بطري شيشه اي تعبيه شده در انتهاي قيف، سقوط مي كنند. معموال درون بطري مذكور از سيانور يا ديگر حشره كش ها استفاده مي شود. تله هاي نوري در مكان هايي كه نورهاي رقيب وجود دارند (مانند مناطق مسكوني يا ويال ها و پاركها(، فاقد كارايي لازم است. در صورت استفاده از لامپهاي شارژ شونده، براي انجام حداكثر شكارحشرات"نر" لازم است از نوعي از لامپ ها كه نور را به اطراف منتشر مي كنند استفاده شود.

    ت – استفاده از فرمون جنسي:  

    يكي از موارد استفاده از فرمون جنسي، استفاده مستقيم از آن براي كنترل آفات است. كه خود به سه روش (شكار انبوه، اخالل در جفتگيري و جلب كردن و كشتن) انجام مي شود. كاربرد اين روشها در مناطق ايزوله از نظر ميزبانان آلوده كه فاصله نسبتا زياد "مثال 500 متر يا بيشتر" با ديگر قطعات داشته باشند و يا موانع طبيعي مرتفع مانند تپه، آنرا از بقيه مناطق آلوده جدا كند، امكان پذير است. در صورت عدم رعايت اين نكته مهم، به دليل جلب حشرات نر قطعات مجاور، نسبت جنسي طبيعي به هم خورده و احتمال برخورد حشرات نر و ماده در قطعات تيمار شده، افزايش مي يابد. لذا در اين قبيل موارد انجام اينكار نتيجه عكس داده و ميزان آلودگي از آلودگي طبيعي نيز بيشتر خواهد شد. از ميان اين روشها تا كنون در كشور ما دو روش جهت كنترل كرم خراط به شرح زير مورد استفاده قرار گرفته است.

    ت – 1 - شكار انبوه:

    اين روش بر اساس برهم زدن نسبت جنسي آفت و به صورت شكار جنس"نر" آن انجام مي شود. از نظر تئوري، اين روش در مورد حشراتي كه حشره نر یك بار در عمر خود جفتگيري مي كند كاربرد بيشتري دارد. اما در خصوص كرم خراط با توجه به جميع جهات، و نياز به استفاده از تمامي راههاي ممكن جهت كنترل آن، اين روش نيز مورد بررسي قرار گرفته و اثر بخشي آن به اثبات رسيده است. براساس تحقيقات انجام شده براي اينكار ميتوان از 9-6 عدد تله لولهاي (پوليكا نمره 10 به طول 25 سانتيمتر(، در باغهاي سيب و 16-12 عدد تله دلتا يا ذوذنقه اي در باغات گردو استفاده كرد. از اين روش مي توان براي كنترل آفت در مناطق با آلودگي كم يا تلفيق آن با ديگر روشها جهت كنترل آفت در مناطق با آلودگي شديد استفاده كرد. در ميان فرمون هاي مورد استفاده در كشور، كارايي فرمون پروانه زنبور مانند )1759, Clerck (tipuliformis Synanthedon) شركت Agrisense و پروانه كرم خراط شركت Santamos از كارايي بيشتري برخوردار بودهاند. تله ها بايد با فاصله كافي از تنه درخت (حداقل 5/1 متر در درختان تنومند) نصب شوند. به عبارت ديگر وزش كمترين باد بتواند فرمون متصاعد شده را در طبيعت منتشر كرده و مانعي نيز براي ورود پروانه ها به درون تله ها وجود نداشته باشد. همچنين بهتر است برگهاي اطراف دهانه تله ها نيز پاكسازي شوند.

    ت – 2 – اخالل در جفتگيري:  

    اساس اين روش اشباع سازي محيط (فضاي باغ) از فرمون جنسي حشره ماده باكره و در نتيجه، عدم امكان جفت يابي توسط حشره نر است.  با توجه به وزن حجمي مولكولهاي تشكيل دهنده فرمون، اين روش در مناطق هموار با آلودگي كم تا متوسط، كارايي دارد. بنابر اين كاربرد آن در مناطق با آلودگي شديد يا مناطق داراي پستي و بلندي، توصيه نميشود. محمل هاي "Dispensers "مورد استفاده در اين روش جهت نصب مستقيم بر روي شاخه درخت تهيه شده و نياز به تله يا ديگر لوازم مكمل ندارند.

    نتيجه گيری:

     به دليل خروج تدريجي حشرات كامل آفت از سويي و زندگي مخفي لاروهاي آن درون چوب سخت و همچنين طولاني بودن زمان خروج حشرات كامل و در نتيجه همزماني بروز خسارت با برداشت محصوالت مختلف ميزبان، بسياري از ميزبانهاي مثمر بخصوص ارقام مختلف سيبهاي زودرس و گردو ، لازم است مديريت كنترل تلفيقي جهت كاهش خسارت آن بكار گرفته شود. از آنجا كه هر كدام از روشها يكي از مراحل زندگي آفت را تحت تاثيرخود قرار ميدهد، بنا بر اين الزم است ابتدا جهت كنترل آفت از همه روش هاي"غير شيميايي" استفاده شود. آنچه مسلم است باتوجه به ارزش محصولات مورد حمله، كاربرد روشهاي مورد نظر از لحاظ اقتصادي نيز مورد تاييد قرار گرفته است. ازسويي كنترل شيميايي اختصاصي جهت كنترل آفت تنها در يك برهه زماني خاص و فقط روي گردو توصيه مي شود.

    انصراف از نظر