بیماری پوسیدگی رزلینیایی(پوسیدگی سفید ریشه)
بیماری پوسیدگی رزلینیایی ریشه معروف به پوسیدگی سفید ریشه و پوسیدگی دماتوفورایی ریشه، یکی از بیماری های مهم درختان میوه در باغات و خزانه ها می باشد.
عامل بیماری
عامل این بیماری قارچیست کهشکل جنسی بیمارگر Rosellinia necatrix Prill و فرم غیرجنسی آن Dematophora necatrix Hartig نام دارد.
چرخه بیماری
میسلیوم های این قارچ می تواند مدتی طولانی در ریشه های پوسیده و گاهی به شکل توده های میسیلیومی متراکم در خاک یا چسبیده به بقایای ریشه زنده بمانند و زمستان گذرانی کنند.عفونت و نفود مستقیم ریسه های فعال به داخل ریشه های کوچک روی می دهد. این قارچ ها ازراه های تماس ریشه آلوده با ریشه سالم درختان مجاور و برعکس، پخش قطعات ریشه های پوسیده، خاک، آب و نهالهای عفونی انتشار می یابند.رطوبت زیاد و دمای 20-25 درجه مناسب این بیماری است و در خاکهای سنگین، زه دار و غنی از موادآلی شیوع دارد.
علائم بیماری
درختـان آلـوده به پوسيدگي رزلينيايي ريشه داراي تاجي تنك هستند و درجاتي از كم رشدي يا توقف رشد و سرخشكيدگي را نشان ميدهنـد و دچار ريزبرگي و خزان زودرس ميشوند. همچنين كم ثمر هستند و ميوه آنها ريز، نـارس و بـي كيفيت است. با پيشرفت بيماري پوسيدگي سفيد ريشه ، درخت قواي رويشي خـود را از دسـت مـيدهـد و در بهـار بعـد، جوانه ها و شكوفه هاي آن شكفته نميشوند. سپس بهتـدريج در طـي 3-2 سـال يـا بـه طـور سـريع و ناگهاني در همان سالي كه آلـوده شـده متعاقـب يـك شـوك ناگهـاني ماننـد خـشكي يـا شـروع ميوه دهي، سبز خشك ميشوند و معمولاً ميوههاي نارس تا پائيز روي شاخه باقي ميمانند. در ريشه، ميسيليوم ها ابتدا به ريـشه هـاي مـوئين حملـه مـيكننـد و شـبكه كـرك ماننـد سـفيد- خاكستري رنگي روي آنها مي گسترانند و آنها را ميپوسانند. در نتيجه حجم ريشه كم مـيشـود به طوريكه ميتوان نهال هاي آلوده را به راحتي از خاك خزانه بيرون كشيد. سپس به سـوي ريـشه- هاي بزرگتر پيشروي ميكنند و روي پوست ريشه شبكه كركي سفيد- خاكستري كـه بعداً قهوهاي و در نهايت سياه رنگ ميشود و زير پوست، ورقه هاي كرمي رنگي ايجـاد مـيكننـد. ريشه های آلوده، پوسيده ، نرم و بد بو می شوند.
کنترل و مبارزه با بیماری پوسیدگی سفید ریشه
مبارزه با این بیماری به دو بخش مبارزه زراعی و مبارزه شیمیایی تبدیل می شود.
مبارزه زراعی :
- .در آوردن درختان آلوده و سوزاندن بقایای آنها
- از بین بردن ریشه های آلوده و سوزاندن آنها
- کندن کانال بین درخت آلوده و درختان دیگر
- افتاب دهی خاک و گرما دهی به خاک
- کاهش رطوبت خاک
- استفاده از نهال های سالم
مبارزه شیمیایی :
مبارزه شيميايي رزلينيا نكاتريكس به قارچ كش هاي سيستميك بنزيميدازول حساس است و توسـط توپـسين ام و بنوميل 2 در هزار در شرايط درون شيشه و گلخانـه مهـار شـده اسـت. سـم بنوميـل در كنتـرل پوسيدگي سفيد ريشه گردو در باغ و خزانه يكساله گردو موثر گزارش شده است (بهـداد، 1360 )در ژاپن، پوسيدگي سفيد ريشه انگور گلخانهاي و گلابي ژاپنـي توسـط سـموم توپـسين ام و اخيـراً توسط فلوزينام (بدليل پايداري بيشتر نسبت به توپسين ام)و در قهوه توسط سـم براسـيكل3 كنتـرل ميشود.
كاهش آلودگي با ضدعفوني خاك خزانه توسط كلروپيكرين در ژاپن، واپام و فرمـالين در هنـد و متيل بروميد در فرانسه موثر بوده است. محدوديت اصلي اين روش، نرسيدن سم به عمق مورد نظـر است. مثلاً متيل بروميد فقط زماني موثر است كه تا عمق 90 سانتي متري خاك نفوذ كنـد. تـدخين سطحي نه تنها موثر نيـست بلكـه بـا حـذف ميكروارگانيـسم هـاي آنتاگونيـست ماننـد تريكودرمـا، موجب تشديد بيماري ميشود.
به علاوه سطح خاك آلوده بايد بهطور كامل ضدعفوني شود وگرنه مجدداً ميسيليوم ها از حاشيه هاي ضدعفوني نشده به خاك تدخين شده نفوذ ميكند.بررسي هاي انجام شده بر روي كنترل شيميايي پوسيدگي سـفيد ريـشه در ايـران نـشان داد كـه قارچكش هاي بنوميل يا توپسين ام (تيوفانات متيل)(80-40 گـرم در مترمربـع بـهعمـق 30 سـانتي متر)در نابود كردن ميسيليوم هـاي رزلينيـا نكـاتريكس در خزانـه و بـاغ گـردو بـسيار مـوثر هـستند. همچنين توصيه شده قبـل از كـشت، ريـشه نهـال را تـا ناحيـه طوقـه در محلـولي حـاوي بنوميـل يـا توپسين-ام (300 گرم) خاكستر يا خاك نرم (10كيلو)، پهن الك شده (5 كيلو)و آب (100 ليتر)فرو برد. در باغاتي كه تازه آلوده شدهاند، خارج كردن درخت آلوده و ريـشههـاي آن و محلـول- ريزي در گود ريشه با بنوميل يا توپسين- ام (100 گرم بـر درخـت بـه صـورت محلـول 0/5%)و درسايه انداز ساير درختان از پيشرفت بيماري پوسيدگي رزلينيايي ريشه جلوگيري ميكند.
گرد آورنده :
مهندس امیرحسین انصاری
