آفت زنجره انگور

مقدمه :

آفت زنجره با نام علمیPsalmocharias alhageus Kol در حال حاضر یکی از بزرگ ترین آفت های باغات انگور می باشد که از آن بعنوان زنجره مو یا جیرجیرک دشتی نیز یاد می شود . طی بازدید های انجام شده از باغات منطقه زنجان و شهرستان ابهر دیده شده که این آفت بسیار خطرناک بشدت در این مناطق روبه گسترش و فزونی است. طی گفتگو هایی که با باغداران این مناطق انجام شده است این چنین اعلام کردند که چند سالی است درختان بشدت ضعیف شده و بار خوبی نمیده همچنین حبه های انگور ها هم بسیار ریز تر شده است و جنبه بازار پسندی نیز بسیار کاهش یافته است. پس از بررسی های انجام شده متوجه وجود آفت زنجره در باغات این مناطق شدیم که محلی ها از آن به عنوان جیرجیرک یاد میکنند. البته این آفت یک آفت پلی فاژ می باشد که میتواند علاوه بر انگور به درختان دیگر نیز خسارت وارد کند .

حال در این بخش قصد داریم برای شما بهین رویشی های عزیز به روش های کنترل و مبارزه با آفت زنجره مو بپردازیم.

زیست شناسی و چرخه زندگی آفت :

زنجره آفتیست دارای دگردیسی ناقص (نخم،پوره و حشره کامل) که حشره کامل بیرون از خاک و پوره ها در درون خاک از گیاه میزبان تغذیه میکنند.اين حشره به رنگ سبز روشن با چشمهاي فيروزه اي سير، روشن، سياه يا قهوه اي و بطول ۲۰ تا ۲۸ ميلي متر است. حشرات كامل داراي بالهاي شيشه اي و شفافي هستند و نر اين حشرات توليد صدا مي كنند.

این آفت دارای ۴ سن پورگی است که هرکدام از این مراحل دارای ویژگی‌هایی هستند. پوره‌ها در داخل خاک به‌سر می‌برند و تغذیه آنها هم از شیره گیاهی ریشه صورت می‌گیرد ، درحالی که حشرات بالغ بیرون از خاک زندگی می‌کنند و تغذیه آنها هم از شیره بخش‌های گیاه است.

حشرات كامل آفت از اوائل خرداد تا اواخر شهريور بتدريج ظاهر مي شوند ولي اوج ظهور آنها در دهه اول و دوم تيرماه مي باشد. حشرات نر و ماده يك هفته بعد از ظهور جفتگيري مي كنند. حشره ماده تخمهاي خود را بصورت دو رديف خط چين در زير پوست و داخل چوب شاخه گذاشته و روي آن را با ماده اسفنجي سفيد رنگي مي پوشاند. در هنگام تخم ریزی حشره ماده از خود مایعی ترشح میکند که موجب هایپر تروفی (متورم شدن )شاخه در محل برش میشود.

حشرات ماده درختان پرشاخه را به درختان كم شاخ و برگ ترجيح مي دهند و از تخم ريزي روي گياهان ضعيف خودداري مي كند. پس از تكميل سنين پورگي، از خاك خارج شده و براي تغيير جلد به درخت يا كلوخه ها چسبيده و حشره كامل در مدت ۱ تا ۲ ساعت از جلد خارج مي شود.

حشرات كامل در ساعات گرم روز در سايه درختان و شاخه ها استراحت مي كنند. مقداري از شيره گياه تغذيه كرده و سپس جفتگيري و تخمگذاري مي كنند. دوره تخم تا حشره كامل آفت زنجره مو ۴ سال و زنجره فلاوا حدود ۸ سال طول مي كشد.

پوره سن چهارم به رنگ كرم با چشمهاي قهوهاي و بطول ۲۳ تا ۲۸ ميليمتر است . پاهاي جلويي پوره سن چهارم نيز كننده و جوانه هاي بال آن مشخص است. پوره سن پنجم به رنگ سبز كم رنگ با چشمهاي قرمز و بطول ۲۳ تا ۲۸ ميليمتر است. پاهاي جلويي اين سن پورگي نيز كننده است.

تخم هاي زنجره دوكي شكل ، به رنگ سفيد شبيه دانه هاي ريز برنج و بطول ۱.۵ ميليمتر مي باشد .

نحوه خسارت آفت :

پوره‌ها پس از خروج از تخم روی زمین افتاده و به سرعت از راه شکاف های زمین به داخل خاک واردشده و لانه‌های بیضی تا استوانه‌ای ساخته و از داخل این لانه‌ها به تغذیه از ریشه می‌پردازند. دوره پورگی ۴ سال طول می‌کشد و با نزدیک شدن به دوره بالغی به سطح خاک نزدیک می‌شوند. فعالیت پوره‌ها در عمق‌های مختلفی صورت می‌گیرد و می‌تواند تا عمق بیش از ۵۰ سانتی‌متر در داخل خاک نفوذ کند و هر چه بزرگ‌تر شوند آسیب بیشتری به ریشه می‌زنند. حشره کامل نیز با تغذیه از شیره گیاهی موجب آسیب به درختان می شود.

در باغاتي كه اين آفت شيوع دارد درختان دچار كم رشدي شده، برگها زرد و ميوه ها بسيار كوچك مي شوند. درختان بتدريج ضعيف شده و سرانجام خشك مي شوند .

کنترل و مبارزه با آفت زنجره مو : :

مبارزه با این آفت نیز مانند خیلی از آفات دیگر شامل دو بخش مبارزه زراعی و مبارزه شیمیایی می باشد .

مبارزه زراعی:

1.اصلاح خاک

زنجره معمولا در خاک های رسی بیشتر از خاک های شنی خسارت وارد می کند. خاكهاي سبك و شني ، آب و كود را در سطح خاك نگه نمي دارند لذا ريشه هاي سطحي در سطح خاك ايجاد نمي شوند در نتيجه ، دسترسي پوره ها به ريشه ديرتر صورت مي گيرد و تلفات طبيعي زيادتري به آنها وارد مي شود. از طرفي در اين خاكها شكافهاي عميق تا سطح ريشه ديده نمي شود، در نتيجه پوره ها به راحتي نمي توانند خود را به ريشه رسانده و روي آنها مستقر مي شوند. لذا هنگام تهيه بستر بايستي خاك را به گونه اي تغيير داد كه بافت سبك و شني ايجاد شود. از راه های سبک کردن خاک افزودن ماده آلی مثل کود دامی و کود سبز است.

2.انتخاب ارقام مقاوم :

ارقام مقاوم به آفت زنجره مو به ترتيب غوره آب، ياقوتي، شاهرودي، مهدي خاني (مهرگان) ، صاحبي، فخري و عسگري (بي دانه) مي باشد.

3. تربیت و هرس شاخه های آلوده :

در تاكستان ها تربيت موها به صورت خوابيده باعث حفظ رطوبت و پناهگاهي براي حشرات كامل زنجره مو مي شود، لذا تربيت ايستاده علاوه بر پيشگيري از بيماريهاي قارچي، موجب سهولت عمليات باغباني، خشك ماندن سطح خاك (پوره هاي سن يك آفت به محض خروج و برخورد با سطوح داغ خاك در مدت چند ثانيه مي ميرند)، مشخص شدن بهتر شاخه هاي حاوي تخم و شكار بهتر حشرات كامل آفت توسط پرندگان مي شود.

یکی از راهکار های موثر در کاهش جمعیت زنجره هرس سبز و هرس شاخه های آلوده به زنجره می باشد (شاخه هایی که علائم تخم ریزی زنجره در آن ها دیده میشود).بعد از هرس حتما و حتما شاخه هارا از باغ خارج نموده و آنهارا بسوزانید.

4.مدیریت علف های هرز :

یکی از محل های مورد علاقه برای زنجره علف های هرز کف باغ است پس با از بین بردن این علف ها جمعیت زنجره را کاهش دهیم.

5.آبیاری منظم و تغذیه ی اصولی :

آبیاری باغات باید با دور مشخص و بصورت عمقی انجام شود زیرا آبیاری سطحی موجب گسترش ریشه در سطح خاک شده و خسارت زنجره را بیشتر میکند. درختان بايستي در زمستان از طريق چالكود و در بهار و تابستان از طريق محلول پاشي با كودهاي مايع تقويت شوند.

6.شخم و پابیل کردن زمین :

هنگام خروج پوره ها يعني از اوائل تيرماه بيل زدن پاي درختان موجب خراب شدن دالانهاي خروج پوره ها شده و آنها را در معرض پرندگان قرار ميدهد.

مبارزه شیمیایی :

در هنگام خروج تدريجي پوره ها از تخم، عمليات سم آبياري بايستي اول مرداد انجام و پانزدهم مرداد تكرار شود. جهت مصرف، ابتدا خاک سايه انداز درخت به عمـق ۲۰ تا ۳۰ سانتيمتر برداشـته شـده و پـس از ريخـتن محلول سم خاک برگردانده شده حداکثر ۲ تا ۳ روز پس از تيمار درختان، آبياری صـورت پـذيرد. البته از سموم گرانول هم میتوانید استفاده کنید .

از سموم مورد استفاده میتوان به : کنفیدور – دیازینون – فیبرونیل-تیومتوکسام (آکتامیا)اشاره کرد.

گرد آورنده :

مهندس امیرحسین انصاری